Tot 450 euro per jaar kan een gezin met een laag inkomen uitsparen via de 'verhoogde tegemoetkoming'. De regeling werd uitgewerkt om de medische kosten van sociaal zwakkeren onder controle te krijgen. Ze betalen sinds vorig jaar slechts een euro bij een bezoekje aan de huisdokter. De specialist en bepaalde geneesmiddelen zijn ook goedkoper. Voor een gezin dat maar moeilijk de eindjes aan elkaar kan knopen, betekent dat een grote slok op de borrel.
Toch lopen tot 600.000 mensen dit speciale statuut mis, zo blijkt uit cijfers van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld). Vaak zijn ze niet op de hoogte dat ze in aanmerking komen, of geraken ze niet door de paperassen om hun aanvraag in te dienen.

Hoe is zoiets mogelijk? In totaal genieten al 1,9 miljoen Belgen van de verhoogde tegemoetkoming. Ruim 800.000 krijgen die automatisch toegekend op basis van hun sociaal statuut. Zo moeten mensen met een leefloon, kinderen met een handicap en mensen met de laagste pensioenen geen speciale aanvraag indienen.

Persoonlijk contacteren
Bijna 1,1 miljoen anderen hebben zelf ingetekend. Ze worden op hun rechten gewezen door hun huisdokter, sociaal werker of de mutualiteiten. Voorwaarde is dat hun jaarinkomen lager dan 17.000 euro ligt, verhoogd met 3.000 euro per gezinslid. Het gaat om eenoudergezinnen, werklozen of werkenden met een laag inkomen. Veel van die mensen werden vroeger gewoon niet 'gevonden'. Ze glipten door de mazen van het net.

Daarom heeft de regering vorig jaar de opdracht gegeven om de databanken van de fiscus (inkomen) en sociale zaken (wie heeft al een verhoogde tegemoetkoming?) met elkaar te verbinden. Nu blijkt dus dat er op die manier 600.000 nieuwe gevallen komen bovendrijven, die potentieel in aanmerking komen.

De mutualiteiten zetten nu alles op alles om die mensen ook zo snel mogelijk aan te schrijven en te bekijken of ze effectief een aanvraag kunnen indienen. Mogelijk is hun situatie intussen veranderd. De cijfers van de fiscus dateren van twee jaar geleden. Ook is het mogelijk dat een deel van de inkomsten niet werd aangegeven of dat ze intussen al op eigen houtje een aanvraag hebben ingediend. De socialistische mutualiteit plant alvast om 100.000 mensen persoonlijk te contacteren. Tot 2017 hebben ze de tijd om hun werk af te ronden.

Ingecalculeerd
"Rechten hebben is één zaak", zegt Kamerlid Nahima Lanjri (CD&V), die de cijfers opvroeg. "Die kunnen uitoefenen is een andere. Het gaat vaak om de gezinnen in armoede die net het meest nood hebben aan deze tegemoetkomingen. Een brief sturen om hen op de hoogte te stellen volstaat vaak niet, ze moeten persoonlijk op weg worden geholpen."
"Het mag duidelijk zijn dat we het systeem ook hebben verfijnd", klinkt het op het kabinet van De Block. "Iedereen die er recht op heeft, zullen we vinden. We trekken ze in het systeem." Grote budgettaire implicaties zullen er niet zijn. "Dit is ingecalculeerd." De voorbije tien jaar zijn er 500.000 mensen bijgekomen in het systeem, onder meer door een meer actieve opsporing door de mutualiteiten.

Toch blijven de cijfers opmerkelijk. Als er zelfs maar een deel van die 600.000 mensen bijkomen, stijgt het aantal mensen met een verhoogde tegemoetkoming tot boven de 2 miljoen. Dat is bijzonder veel, zowat een vijfde van de Belgische bevolking. Dan mag de vraag worden gesteld: zijn de voorwaarden te ruim of is ons gezondheidszorg ontoereikend?

"Met een jaarloon van 17.000 euro als basisvoorwaarde staat de deur allerminst open", zegt Lanjri. "Integendeel, het aantal ligt in lijn met de armoedecijfers. Een goed werkend systeem heeft nu eenmaal goed werkende sociale correcties nodig."

Bron: De Morgen 22 Maart 2016